ph متر یکی از تجهیزات ضروری مورد نیاز در اکثر آزمایشگاه های علمی و تحقیقاتی می باشد. در آزمایشگاه ها از این وسیله به جهت اندازه گیری میزان pH (غلظت یون هیدروژن در محیط)، در طیف وسیعی از مایعات و سوسپانسیون ها استفاده میشود. در حقیقت استفاده از پی اچ متر، موجب تشخیص میزان اسیدی یا قلیایی بودن محیط مورد نظر می شود. دستگاه ph متر در واقع، تفاوت پتانسیل الکتریکی میان دو الکترود استاندارد و مرجع را زمانی که در نمونه ی مورد نظر قرار دارند، اندازه گیری میکند و مقدار را به صورت یک کمیت لگاریتمی در صفحه ی نمایشگر دیجیتال نمایش می دهد. تفاوت پتانسیل الکتریکی بین دو سر این الکترود، تا حد زیادی به میزان اسیدی یا قلیایی بودن محیط نمونه وابسته است. میزان اسیدی یا بازی بودن نمونه توسط ph متر سنجیده و به صورت عددی در بازه 0 تا 14 بر روی نمایشگر نشان داده میشود.
عدد نشان داده شده بر روی صفحه ی نمایشگر در واقع یک عدد قابل تفسیر می باشد. به این صورت که این عدد، با غلظت برخی یونهای موجود در نمونه که تعیین کننده ی اسیدی یا بازی بودن آن هستند، تناسب و ارتباط دارد. نکته ی مهم در این رابطه این است که، مواد اسیدی زمانی که تجزیه میشوند از خود یون هیدروژن و مواد بازی از خود یون هیدروکسیل آزاد میکنند.
حال زمانی که الکترودهای دستگاه ph متر جهت سنجش ph در نمونه ای قرار داده شوند، اگر عدد نشان داده شده بر روی صفحه ی نمایشگر کمتر از 7 باشد میتوان گفت ماده ی مورد نظر اسیدی است. در حالت دوم اگر نمایشگر عددی برابر 7 را به نمایش بگذارد به معنای خنثی بودن نمونه می باشد. این حالت زمانی اتفاق می افتد که در اثر تفکیک ماده، به میزان مساوی از دو یون هیدروژن و هیدروکسیل در محیط آزاد گردد. همچنین اگر پس از آنالیز انجام گرفته توسط دستگاه پی اچ متر عدد قابل مشاهده بیش از 7 باشد، نشان دهنده ی قلیایی بودن نمونه ی مورد آزمایش می باشد.
کاربرد ph متر
انواع مختلفی از ph مترها در تحقیقات علمی و پژوهش های آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرند. از این دستگاه به طور مکرر در آزمایشگاه های شیمی، زیست شناسی، صنایع غذایی و کنترل کیفی، پزشکی و تشخیص طبی، و نیز دامپروری، کشاورزی و آب و فاضلاب استفاده میشود. همچنین این دستگاه در انجام کلیه ی آزمایش هایی که نیاز به اندازه گیری میزان پی اچ محیط دارند، مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به حساسیت بالای آزمایشات انجام شده با این دستگاه، ضرورت خرید ph متر با کیفیت و دقیق بیش از پیش مشخص میشود.
انواع مختلف ph متر
ph مترها انواع مختلف و کاربری های متفاوتی دارند. هر یک از انواع مدلهای این دستگاه، ویژگی و مزیت خاص خود را دارد و در شرایط به خصوصی از آن استفاده میشود. پرکاربردترین انواع مدلهای pH متر به شرح زیر می باشند:
مدل رومیزی یا آزمایشگاهی
این مدل ph متر قابلیت حمل ندارد و می بایست به صورت ثابت در یک مکان قرار گیرد. این ویژگی سبب شده تا از این مدل، بیشتر در آزمایشگاه های تحقیقاتی استفاده شود. pH سنج رومیزی در مقایسه با مدلهای دیگر این دستگاه، از دقت و امکانات بیشتری برخوردار می باشد. به نحوی که برخی از انواع رومیزی این دستگاه، قابلیت سنجش برخی دیگر از پارامترهای شیمیایی را نیز دارا می باشند.
ph متر قلمی
این نوع پیاچ سنج وزن کمی داشته و از این رو، حمل و نقل آن بسیار آسان می باشد. سهولت جا به جایی این دستگاه موجب شده تا به پی اچ متر پرتابل قلمی نیز شهرت پیدا کند. این مدل همچنین سایز نسبتاً کوچک و جیبی دارد و از قیمت مناسب و ارزان برخوردار است. یکی از مهمترین مزیت های این دستگاه این است که، الکترود آن به راحتی قابل تعویض می باشد. به همین دلیل میتوان تا مدت زیادی از آن استفاده نمود. این دستگاه در زمینه هایی چون؛ اندازه گیری ph آب استخر، آکواریوم، محیط های کشت هیدروپونیک گلخانه ای و … کاربرد دارد.
مدل قابل حمل یا پرتابل
این مدل یکی از کاربردی ترین انواع دستگاه ph متر به شمار می آید. این مدل از نظر اندازه از انواع قلمی بزرگتر بوده و قیمت بالاتری نیز نسبت به آن دارد. طراحی این دستگاه به گونه ای است که، الکترودها از طریق کابل به آن متصل میشوند. این مدل نسبت به نوع قلمی، کارآیی بیشتری داشته و قابلیت هایی نظیر؛ خاموشی خودکار، کالیبره ی دستی یا اتوماتیک، ذخیره سازی داده ها و بهینه ساختن دما را دارد. خرید ph متر پرتابل به ویژه برای پژوهشگرانی که نیاز به پی اچ متری دقیق و قابل حمل دارند، مناسبتر می باشد.
پیاچ سنج تابلویی یا صنعتی
پیاچ سنج تابلویی، دستگاهی هوشمند و دیجیتال است و از قدرت بالایی جهت آنالیز محیط نمونه برخوردار می باشد. داده هایی که توسط این نوع ph متر حاصل میشوند از دقت و اعتبار بالایی بهره مند هستند. به همین جهت از این مدل، به ویژه در آنالیز نمونه ها در صنایع مختلف استفاده میشود. نتایج مربوط به اندازه گیری پی اچ در این دستگاه، به صورت آنلاین نیز قابلیت مشاهده دارد.